عالمه بنزر جاهل !
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین

عالمه بنزر جاهل !
اسلام دینی انسانلاری یئر به یئر علم اؤیرنمگه و دوشونمگه چاغیریر. دینی متنلر مختلف یئرلرده علمین اهمیّتی و عالمین منزلتینه تأكید ائدیبلر و علمین یوخاری رتبهیه مالك اولدوغونا تأكید ائدیبلر.حضرت علی (ع) علمین درجهسی و رتبهسی بارهده بویوروب: «علم فضیلتلرین لاپ یوخاریسندادیر».[1]
بیر گون بیر نفر او حضرتدن دولاما سؤل سوروشور. (یعنی قصدی اؤیرنمك یوخ بلكه امتحان ائلهمك ایدی.) حضرت جوابدا بویورور: «اذیّت ائلهمك اوچون یوخ بلكه اؤیرنمك اوچون سوروش؛ چونكی اؤیرنمك قصدی ایله سوروشان جاهل، عالم كیمیدیر. و اَیری یولا آددیم قویان عالم، سهو آختارماقدان اؤترو سوروشان جاهل كیمیدیر».[2]
امیرالمؤمنین علی علیه السلام علم و ادب اؤیرنمگه بئله چاغیریر: «ای مؤمن، علم و ادب سنین قیمتین و دَیَریندی، اونلاری اؤیرنمگه چالیش كی علم و ادبین چوخ اولدوقجا سنین قدرین و قیمتین چوخالار».[3]
هابئله الله پیغمبری (ص) علم و بیلگینین رتبهسی بارهده بویوروبلار: «بیلگی، بوتون یاخشیلیقلارین باشیندا گلیر و جهالت بوتون پیسلیكلرین باشیندا گلیر».[4]
حضرت علیده (ع) بو بارهده تأكید بویورورلار: «البته علم، اوركلری یاشادان، كور گؤزلری ایشیقلاندیران و گوجسوز بدنلری گوجلندیرندی».[5]
ترجمه حركاتی، غربین قدیم یونان دؤرهسیله قیریقلیغینا سون قویدو
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین

ترجمه حركاتی، غربین قدیم یونان دؤرهسیله قیریقلیغینا سون قویدو
مسلمانلار مختلف علملری ترجمه ائدیب گئنیشلندیرمهسه ایدیلر غربین اؤز اثرلرینی یئنیدن اوخوماغا امكانی اولمایاجاغیدی. مسلمانلار دنیانین گون علملرینین اؤیرنمگینی لازم گؤردوكلری زمان مختلف علملرین ترجمهسینه و توسعهسینه ال آتدیلار.
غربه یول تاپان اثرلر و اونلارین قدیم عصرله سوستالمیش رابطهلرینی گوجلندیرن اثرلر، یونان دیلیندن عرب دیلینه ترجمه اولان كتابلار ایدی. حقیقتده مسلمانلار فلسفهدن علاوه مختلف علملره توسعه وئریب و گؤزه گلیم علمی مدنیّت یاراتدیلار. سونرا بو تمدّن غربه ده چاتدی. حقیقتده ترجمه حركاتینین ظهورو ایله قدیم یوناندان قیریلان غرب، تازادان اونا چاتدی. بو مسألهنین مدرن اروپانین ترقّیسینده اؤنملی رولو واریدی.
مسلمانلار بو علملری ساخلاییب و توسعه وئرمهسه ایدیلر غرب اؤز اثرلرینی تازادان اوخویا بیلمزدی و او علملری بوتوولوكده الدن وئرردی. سونراكی عصرلرده اروپا، مسلمانلارین مادّی ترقّیسینین شاهدی اولدو و اونو اؤزونه خط باشی كیمی و یا مبارزه اوچون بیر موضوع كیمی، مقصد قالبیندا نظرده توتدو.
مسلمانلار عرب دیلینه چئوریلمیش كتابلاردان بهرهلنیب علمه توسعه وئردیلر. مثال اوچون ابن سینانین «قانون» كتابی، طبّ عرصهسینده اولماسایدی قدیمی منبعلر آرادان گئتمیش اولاردی و اونلاری توسعه وئرمك امكانسیز اولاردی. غرب عالملری عرب دیلینده اولان بو كتابدان بؤیوك منبع كیمی استفاده ائلهدیلر.
مسلمانلار، علمی ترجمه ائدیب ساخلاماقدان علاوه اونا توسعه وئریب و الی آچیقجاسینا غرب عالیملرین اختیاریندا قویدولار. غربلیلر ده بو آچیلمیش سوفرهدن بهرهلنیب علملرینی توسعه وئردیلر. بو مسألهنین لاپ مهم زمانی، اورتا عصرلر دؤرونده ایدی كی غرب عالملری متنلری عرب دیلیندن ترجمه ائلهمكله مسلمانلارین علملرینه ال تاپیب اوندان فایدالاندیلار.
اخلاصین عبادتدهكی رولو
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین

اخلاصین عبادتدهكی رولو
عزیز پیغمبریمیز (ص) و اماملاردان (ع) یئتیشن روایتلره اساساً عبادتلرین و عمللرین تكجه قبول اولماق وسیلهسی، اخلاصدیر. هر هانسی عبادتین آیری شرایطی اولا آما اخلاصلا توأم اولماسا قبول اولونماز.
اخلاص، عبادتلری فقط الله-ـا خاطر یئرینه گتیرمك آنلامیندادیر. قرآن كریم بیّنه سورهسینین دؤردونجو آیهسینده بویوردوغو كیمی: «فقط اللهی عبادت ائلهماغا و دینی اونا خالص ائتمك اوچون امر اولدولار». اللهین رسولو دا بویوروب: «قیرخ گون اخلاصلا عمل ائتمك نتیجهسینده حكمت چشمهلرینین اورگیندن دیلینه جاری اولمایان بنده یوخدور». و بیر آیری یئرده بویوروب: «خوش او بندهنین حالینا كی عبادت و بندهلیگینی فقط اللهـا خاطر یئرینه گتیرسین.
اخلاص بارهسینده اولان روایتلرین سایی چوخدور و اونلارین بوتونوندن مهم بیر نكته اله گلیر: عمللر و عبادتلرین قبول اولماسینین تكجه یولو اخلاصدیر. عبادتین آیری شرایطی اولسا آما خالصلیگی اولماسا قبول اولونماز.
ریاكارلیق اخلاصین ترسیدیر. اخلاص عبادتلرین قبول اولماسینا سبب اولدوغو كیمی ریاكارلیق دا عبادتلری باطل اولماسینا سبب اولار. ائله بونا گؤره اسلام عالملرینین هامیسی ریاكارلیغین عبادتلرین باطل اولماسینا سبب اولدوغونو دئییرلر. نماز قیلان، ریاكارلیق اوزوندن بیر كلمهنی مخصوص شكلده دئسه و یا ریاكارلیق اوچون مخصوص مكان و زماندا نماز قیلیرسا و یا ریاكارلیقدان اؤترو سجدهسینی و ركوعسونو اوزالدیرسا نمازی باطل اولار.
اوست-اوسته، ریاكارلیق گیزلی شركدیر. شركلی عمل عبادتله منافاتلیدیر. ریاكارلیق نه فقط نمازی بلكه هر عبادتی باطل ائلر.خمس، زكات، حج، جهاد و.... هئچ بیرینین ریاكارلیقلا آراسی یوخدور. عبدالله بن بكیر دئییر: «حج مسافرتینده امام صادقله (ع) بیرلیكله ایدیك. حضرت یولدا بیر داغ باشینا چیخیب جمعیّتین چوخلوغونا باخیب بویوردولار: «ضجّه چكیب آغلایانلار نه چوخدو و حقیقی حجّ یئرینه گتیرنلر نه آزدیر».
معاذ بن جبل پیغمبر اكرمدن (ص) نبأ سورهسینین 18-جی آیهسی بارهده مفصّل روایت ائدیب كی حضرت بویوروب: امّتیمدن اون صنف مختلف شكللرده محشور اولاجاقلار. بیر صنفی دونوز شكلینده، بونلار دنیادا حرام یئینلردیلر. آیری صنف میمون شكلینده؛ دنیادا سؤز آپاریب گتیرنلر. خلاصه هر عملین عكسالعملی وار.
زلزال سورهسینین 7-8-جی آیهلری بویورور: «هر كیم ذرّه آغیرلیغی قدر یاخشی ایش گؤرورسه اونو گؤرر و هر كیم ذرّه آغیرلیغی قدر پیس ایش گؤرورسه اونو گؤرر.
حدیث باغچاسیندان بیر عطرلی چیچك
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین

حدیث باغچاسیندان بیر عطرلی چیچك
حضرت محمد پیغمبر (ص) بویوروب:هر كیم علملری اؤیرنیب حفظ ائتمك ایستهییرسه، بو بئش خصوصیته صاحب اولمالیدیر:
*ایكی ركعت ده اولسا، آردیجیل گئجه نمازی قیلماق؛
*دایم دستَمازلی اولماق؛
*هم آشكاردا، هم ده گیزلینده (یعنی هم جماعتین گؤزو قارشیسیندا، هم ده تكلیكده) تقوایا رعایت ائتمك (الله-ین حرام بویوردوقلاریندان چكینمك)؛
*شهوتی آرتیرماق اوچون یوخ، طاقت الده ائتمك اوچون یئمك؛
*دیشلری مسواكلا تمیزلمك.
(سیّد نعمتالله حسینی. مردان-علم در میدان-عمل، 4، 35).
انسانین ارزشی بارهده بیر حدیث
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین

مرحوم كلینی 7-جی امامدان بیر روایت نقل ائلهییب و مرحوم محقق داماد اونو گؤزل شرح وئریب.
حدیث بئلهدیر كی حضرت بویوردولار: ««إنّ أبدانكم لیس لها ثمن إلاّ الجنّة، فلا تبیعوها بغیرها»[1] بدنلریزین جنّتدن ساوایی قیمتی یوخدور. اونلاری اوندان ساوایینا وئرمهیین.
مرحوم محقق داماد دئییر: بو روایت روحوزون بهشتدن یوخاری اولدوغونا اشاره ائلیر. روحو «جنّة اللّقاء»یه وئرمهلیسیز. روحوز ﴿عند ملیكٍ مقتدر﴾ه چاتمالیدیر. و عندالله اولماق اوچون اَن یاخشی یول اوروج توتماقدیر.[2]
اوروجون باطنی، لقاءالله صورتینده ظهور ائلر و انسان اوچون لقاءاللهدان یوخاری فرض یوخدور. چون انسان هئچ زمان آرادان گئتمهین ابدی موجوددور و نهایتاً بیر عالمدن آیری عالمه گئدر. اوروجون باطنی اونا نصیب اولسا دایم حضوردان رنجیده اولمادان همیشه حقّ محضرینده اولار. جنّتین تكرارلی لیغی یورماز. اوردا اصلاً یورولماق یوخدور. ایستر ظاهری جنّت ﴿جنّات تجری من تحتها الأنهار) اولسون، ایستر معنوی جنّت اولسون. انسان یورقونلوق، سوسوزلوق و آجلیق رنجینی چكمهدن توخلوق لذّتیندن سیراب اولاجاق. جنّتین وضعیّتی دنیا كیمی دئییل.
[1].كافی، ج 1، ص 19، ح 12.
[2]. «جعله (علیهالسلام) الجنّة ثمن البدن، إشارة إلی أنّ ثمن جوهر النفس المجرّدة هو الله سبحانه فكأنه (علیهالسلام) قال: أما إنّ أبدانكم ثمنها الجنّة فلا تبیعوهها وأمّا نفوسكم المجرّدة وأرواحكم القدسیّة فإنّما ثمنها هو الله سبحانه والفناء المطلق فیه وفى مشاهدة نور وجْهه الكریم فلا تبیعوها بغیره» (میردامادین اصول كافییه یازدیغی تعلیقه ، ص 38).